photo: Liz Isles

Hanes yr Ŵyl

Catherine Beale

Sut ddechreuodd hi?

Cynhaliwyd Gŵyl gyntaf Llanandras rhwng 18 a 25 Medi 1983, wedi i’r cyfansoddwr Adrian Williams symud i Lanandras a, chyda’r cerddorion lleol Gareth a Lynden Rees-Roberts, penderfynu (yng ngeiriau Adrian) ‘gwneud rhywbeth’ i hyrwyddo perfformiad cerddorol o’r radd flaenaf ar y gororau. Roedd diddordeb mewn cerddoriaeth yn yr ardal eisoes yn amlwg yng Nghymdeithas Cyngherddau Tref-y-clawdd a’r Cylch (ers 1962), Canolfan Gelfyddydau Wyeside yn Llanfair-ym-Muallt (a agorodd ym 1978) ac, yn Swydd Henffordd, Gŵyl Madley (1965) a Border Marches Early Music Forum (1982).

Ar ôl ymarfer Ensemble Halcyon yn Knill Court, cartref meddygon cerddorol iawn, Drs David a Helen Humphreys, y soniodd Adrian am y syniad o ŵyl am y tro cyntaf – awgrym a dderbyniwyd yn frwd. Daeth Eglwys Sant Andreas yn gartref iddi diolch i’w rhinweddau acwstig rhyfeddol a’i maint hael. Yn Hydref 1982, cododd cyfarfod yng Nghaerdydd, rhwng Gareth, Adrian a Gavin Hooson o Theatr Powys, Roy Bohana, Cyfarwyddwr Cerdd Cyngor Celfyddydau Cymru a Nigel Emery o Gymdeithas Celfyddydau De Ddwyrain Cymru, gwestiwn craidd: ‘O ble mae’r arian yn dod?’

Dychwelodd Gareth, Adrian a Gavin gyda gwarant o £500 yn erbyn colled ar gyfer gŵyl newydd, ar yr amod ei bod yn rhan o raglen o gelfyddydau gydol y flwyddyn ar gyfer y gymuned leol, sy’n cael ei rhedeg gan gorff a gyfansoddwyd yn ffurfiol. Felly, mewn cyfarfod llawn yn Neuadd Eglwys Sant Andreas ar 28 Ionawr 1983, sefydlwyd Cymdeithas Celfyddydau Cymunedol Canol y Ffin (MBCAA) ‘i feithrin a hyrwyddo gwybodaeth a gwerthfawrogiad o’r celfyddydau’, trwy gyngherddau a datganiadau, theatr, arddangosfeydd, darlithoedd a gwyliau, ac i gydgysylltu, trwy gylchlythyr, digwyddiadau o’r fath yn ne-orllewin Swydd Amwythig, gogledd-orllewin Swydd Henffordd a dwyrain Sir Faesyfed.

Er mwyn i ŵyl gael ei chynnal yn y flwyddyn gyntaf, byddai angen i ddigwyddiadau MBCAA godi arian sylweddol mewn ychydig fisoedd yn unig. Roedd yn her aruthrol, ond elwodd yr ymdrech ar gefnogaeth Michael Berkeley. Ysgrifennodd Michael, Llywydd sefydlu MBCAA (a Gŵyl Llanandras ers hynny) yn ei gyflwyniad i raglen gyntaf yr Ŵyl, ‘I ddechrau Gŵyl Gelfyddydau newydd mae angen trefnwyr â dawn a dewrder sylweddol. Mae pawb yn cytuno bod y celfyddydau yn bwysig, ond mewn gwirionedd mae gwneud unrhyw beth amdano yn tueddu i fod yn fater arall.’

Gweithiodd pwyllgor MBCAA a’r aelodau o ddeuddeg yn ddi-baid. Lansiodd Lynden y cylchlythyr, wedi’i deipio gan Adrian Vernon Fish a’i ddyblygu gan y Chwaer Claire yn y Lleiandy Carmelaidd. Roedd y digwyddiadau cynnar yn cynnwys theatr deithiol, cyngherddau (gan gynnwys un gan y fiolinydd George Ewart, i gyfeiliant Adrian Williams yn The Rodd – a brynwyd yn ddiweddar gan Syr Sidney a’r Arglwyddes Nolan), noson jazz, dawnsfeydd o ddisgo i Fienna, a’r uchafbwynt, perfformiad dwy awr ar bymtheg llawn (mewn gwisg Fictoraidd) gan Adrian Vernon Fish a Dawn Pye (deuawd Fish-Pye) mewn parlwr blaen y Stryd Fawr, o Vexations Erik Satie a aeth yr hyn sy’n cyfateb i ‘firaol’ yn 1983. Roedd papurau newydd a theledu o Lundain i Efrog Newydd, a Johannesburg i Sydney, yn trafod y Vexations; gosododd Llanandras a’i gŵyl ar y map.

Dringodd aelodaeth MBCAA i dros gant a daeth yr ŵyl, yn groes i’r disgwyl, yn realiti, gyda rhywfaint o gefnogaeth ariannol gan ymddiriedolaethau RVW a Finzi, a Chyngor Tref Llanandras a Norton. Ar ôl chwarter caniad clychau a cherddoriaeth ym mynwent yr eglwys gan Fand Ysgol Llwydlo, agorwyd Gŵyl gyntaf Llanandras ddydd Sul 18 Medi gan yr Arglwydd Croft (Noddwr, gyda Syr Huw Wheldon a Syr Sidney Nolan) mewn Arddangosfa Celf a Chrefft ar loriau uchaf Neuadd y Sir (Llety’r Barnwr).

Cynhaliodd yr Ŵyl gyntaf un digwyddiad nosweithiol y dydd. Roedd y gerddoriaeth yn cynnwys pedair cyngerdd: Côr Meibion Brenhinol Cymru ar y noson agoriadol; datganiad gan Brian Rayner Cook gyda chyfeiliant Adrian Williams, gan gynnwys première cylch caneuon newydd Adrian The Morning Waits; datganiad gitâr David Russell (a recordiwyd gan BBC Radio 3); ac, i gau, Locke Brass Consort Llundain, dan arweiniad Crispian Steele-Perkins.

Roedd sawl elfen arall o Ŵyl heddiw eisoes yn amlwg: rhoddodd Bardd Cenedlaethol Cymru y dyfodol, Gillian Clarke, ddarlleniad barddoniaeth gan enillwyr Cystadleuaeth Beirdd Cymru newydd; dangosodd Cymdeithas Ffilm Llanandras The French Lieutenant’s Woman, a Watership Down i’r plant; perfformiodd y grŵp drama amatur lleol, y Dog and Ferret Players, y melodrama Hiss the Villain fel rhan o noson Fictoraidd; cynhaliwyd ceilidh yng Ngwesty’r Norton Arms; a chanwyd Hwyrol Weddi nos Sul (pregeth gan Esgob Henffordd) gan gôr Eglwys Gadeiriol Gwynllyw, Casnewydd. Yn ystod y dydd, rhoddodd Brian a Glynis Radford ddatganiadau ddarlith mewn ysgolion lleol ar ddwy ochr y ffin, gan arddangos eu casgliad o offerynnau cynnar.

Roedd yr Ŵyl yn llwyddiant mawr, gan ddenu cynulleidfaoedd da, gwneud elw (camp eithriadol, er, yn eironig, gadawodd y warant yn erbyn colled heb ei hawlio) a’r flwyddyn ganlynol derbyniodd Wobr Datblygu Cymru am y Prosiect Cymunedol Gorau. Ychwanegodd olynydd Gareth fel Cadeirydd ym 1984, John Mason, elfen bwysig arall yn 1985, ar awgrym Cynghorydd Cerdd Sirol Swydd Henffordd. Byddai cwrs llinynnol deuddydd a gynhelir ychydig cyn yr Ŵyl, ar y cyd â Cherddorfa Llinynnol Lloegr a’r arweinydd William Boughton, yn codi proffil yr Ŵyl, yn cynnig cyfle i gerddorion ifanc lleol berfformio, ac yn cyflenwi cyngerdd gerddorfaol, rhywbeth na ellid ei fforddio fel arall.

Cynhaliwyd y cwrs cyntaf cyn Gŵyl 5-15 Medi 1985. Cymerodd ugain o fyfyrwyr ran a chael eu lletya gydag aelodau MBCAA yn y dref, ffactor a gyfrannodd at ysbryd yr Ŵyl. Ehangwyd yr ‘arbrawf hynod lwyddiannus’, i ddyfynnu Cadeirydd MBCAA (1985-87) Morris Dodderidge, gan John yn gwrs wythnos breswyl cyn y tair Gŵyl ym 1986-88. Er mwyn galluogi myfyrwyr i fynychu’r cwrs llinynnol, symudwyd yr Ŵyl i ddiwedd Awst ym 1986, cyn dechrau’r tymor ysgol. Mae wedi aros yno ers hynny.

Yn anffodus, profodd y cwrs llinynnol, er gwaethaf denu nawdd, yn rhy gostus, ond fe wnaeth gyflenwi’r model parhaus ar gyfer darpariaeth gerddorfaol yng Ngŵyl Llanandras, ac ar gyfer lletya perfformwyr gyda theuluoedd lleol. O 1989 ymlaen, ar awgrym Adrian, dilynwyd hi gan gwrs corawl, ynghyd â ‘Cherddorfa sy’n cynnwys gadawyr coleg wedi’u harwain gan George Vass’. Rhyngddynt, cyflenwodd y gerddorfa a’r corws bedwar cyngerdd ar gyfer Gŵyl 1989.

Mentro ar ei phen ei hun

Ar ôl ennill Gwobr Guinness 1985 am Gyfansoddi, roedd Adrian wedi tynnu’n ôl o drefnu’r Ŵyl i ganolbwyntio ar gomisiynau. Dychwelodd ym 1988 gan gynllunio Gŵyl uchelgeisiol ar gyfer 1989 – ‘deng niwrnod blinderus ond boddhaus’. O ganlyniad i ofnau pwyllgor MBCAA am y risgiau ariannol ynghlwm wrth ei raglen arfaethedig, a faint o ymdrech byddai ei hangen, awgrymodd Adrian sefydlu ‘pwyllgor gŵyl ar wahân ac [roedd] yn hyderus o allu codi un’.

Erbyn Ionawr 1989 roedd y pwyllgor hwnnw (Adrian, Barry Shears, Dick Thomas a Roy Price) wedi cynnal ei gyfarfod cyntaf. Bu’r ŵyl ddilynol yn llwyddiant. Dywedodd Adrian fod George Vass a’r gerddorfa yn ‘erfyn’ i ddychwelyd. Ac felly a ddigwyddodd, ac adeiladodd Gwyliau 1990 a 1991 ar y model newydd. Ym mis Ebrill 1989 cyflwynodd Cadeirydd MBCAA, yr Athro Joan Rees, yn y Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol, ‘drafodaeth am yr Ŵyl a’i pherthynas â’r MBCAA. Teimlwyd bod arwyddion bod rheolaeth yr Ŵyl yn prysur fynd yn drech nag adnoddau rheoli’r MBCAA, ac y gallai’r berthynas waethygu’n raddol i’r ddwy ochr.’

Edrychodd olynydd Joan, Daphne, Arglwyddes Ransome, ar y mater o’r newydd ym Mai 1990. Haerodd y byddai pawb eisiau i’r berthynas rhwng MBCAA a’r Ŵyl ‘barhau’n un agos… Yr Ŵyl oedd uchafbwynt naturiol y rhaglen flynyddol a byddai aelodau MBCAA yn dal i ddymuno, ac y byddai eu hangen, roi eu help a’u cefnogaeth.’ Cytunodd y cyfarfod hwnnw’n unfrydol y dylai’r drafodaeth fynd yn ei blaen ‘gyda’r bwriad i’r Ŵyl ddod yn annibynnol yn ariannol yn 1991’. Unwaith eto, roedd SEWAA yn gefnogol iawn, gan gynghori Adrian ar dynnu’r Ŵyl allan o MBCAA a sefydlu ei gyfansoddiad ei hun. Cynigiwyd ac eiliwyd hyn yn ffurfiol yng Nghyfarfod Cyffredinol Blynyddol Tachwedd 1990 yr MBCAA. Goruchwyliodd Ernie Kay, Is-gadeirydd MBCAA ar y pryd, wahanu ac ymgorffori Gŵyl Gerdd a Chelfyddydau Llanandras ar 20 Mai 1991, gan wasanaethu fel Cadeirydd cyntaf Gŵyl Llanandras tan Ebrill 1992.

Daeth cyfnod Adrian yn Gyfarwyddwr Artistig i ben yn negfed Gŵyl ‘Open Borders’ Llandras ym 1992. Roedd hyn yn cyd-daro â Gŵyl Gelfyddydau Ewrop ac roedd yn ddathliad y Deyrnas Unedig yn ymuno â’r Gymuned Ewropeaidd. Comisiynodd Adrian ddarn gan gyfansoddwr brodorol i bob un o’r deuddeg aelod-wladwriaeth (ar y pryd) a daeth â nhw i Lanandras. Roedd Evelyn Glennie a’r grŵp o Kenya Shikisha ymhlith y cerddorion a syfrdanodd y cynulleidfaoedd. Ymhlith y cerddorion blaenllaw eraill a ddaeth i Lanandras yn y degawd cyntaf roedd Alexander Baillie, Osian Ellis, Julian Lloyd Webber ac Anthony Goldstone.

Ymddiswyddodd Adrian o’r bwrdd ar ôl Gŵyl 1992, a chael ei olynu fel Cyfarwyddwr Artistig gan George Vass, a oedd eisoes yn Gyfarwyddwr Cerddorfa. Yn ystod ei deng mlynedd gyntaf, roedd Gŵyl Llanandras wedi tyfu o’r hyn a oedd yn ôl pob golwg yn nod anghyraeddadwy yn ddathliad Ewropaidd o gerddoriaeth Glasurol a chyfoes; o bedwarawdau a datganiadau unigol i gyngherddau cerddorfaol a chorawl; o un cylch caneuon newydd i ddwsin o gomisiynau a recordiwyd gan y BBC. Diolch i ymdrechion personol aruthrol deiliaid swyddi pwyllgor MBCAA, trwm eu llwyth, ac aelodau ymroddedig, enillodd Llanandras a’r cylch raglen gydol y flwyddyn o ddigwyddiadau celfyddydol o safon sy’n para heddiw, diolch i Mid Border Arts, yn ogystal â’r ŵyl gerddoriaeth o ansawdd uchel a fu’n awydd cychwynnol ei sylfaenwyr.

1993-2022: 30 mlynedd o dan George Vass

Am ei ddegawd cyntaf fel Cyfarwyddwr Artistig Gŵyl Llanandras, bu George Vass yn archwilio’r adnoddau ariannol a cherddorol oedd ar gael iddo, y repertoire priodol, ac yn meithrin ei gynulleidfa. Daeth sawl peth i’r amlwg: ychydig iawn o nawdd corfforaethol oedd ar gael i gynhyrchydd gŵyl yma – roedd cwmnïau lleol yn rhoi’r hyn y gallent, ond ar lefel fychan. Roedd poblogaeth wledig brin hefyd yn golygu bod Cyngor Tref Llanandras a Norton ac adnoddau prin Cyngor Sir Powys yn cael eu lledaenu’n denau. Roedd rhybuddion am doriadau yn annog George i fynd at fwy fyth o ymddiriedolaethau am gyllid, a oedd yn agor rhai perthnasoedd buddiol a hirsefydlog. Ehangodd leoliadau’r Ŵyl hefyd i gynnwys Leintwardine a Pembridge, gan ddenu cyllid celfyddydol o Swydd Henffordd a Gorllewin Canolbarth Lloegr hefyd.

Gan orfod torri’r gôt yn ofalus yn ôl ei frethyn, daeth George yn hynod ddyfeisgar. Wedi’i leoli yn Llundain, roedd mewn sefyllfa dda i recriwtio’r doniau ifanc gorau – perfformwyr a chyfansoddwyr – wrth i gerddorion ddod o conservatoires a chychwyn ar eu gyrfa. Dechreuodd raglennu cyngherddau i sicrhau’r gwerth gorau posibl gan berfformwyr gwadd, gan eu cyfuno â’r gerddorfa neu gyda thriawdau neu bedwarawdau, a chyfuno eu repertoire, hen a newydd, gyda dyfeisgarwch a sgil. Mae Gŵyl Llanandras wedi’i henwebu deirgwaith ers 1999 am wobr y Gymdeithas Ffilharmonig Frenhinol yn y categori ‘Gwyliau a Chyfresi Cyngerdd’.

Arloesiad cynnar arall, o 1994, yn gwahodd cyfansoddwr preswyl i Lanandras. Daeth presenoldeb cyfansoddwyr fel John Joubert, David Matthews, Hilary Tann, John McCabe, Rhian Samuel, Nicholas Maw, Robin Holloway, Hugh Wood, Huw Watkins, Cecilia McDowall a Cheryl Frances-Hoad yn bwyta yn y bwytai neu archwilio’r llyfrau ail-law a’r siopau hynafol, â dimensiwn ychwanegol. O 2008 ymlaen dechreuodd yr Ŵyl gomisiynu gwaith newydd gan bob cyfansoddwr preswyl, a thrwy hynny gronni etifeddiaeth barhaus ar gyfer yr Ŵyl. Mae darnau newydd yn gofyn am ffocws penodol, ac mae perfformwyr yn mwynhau archwilio comisiynau mewn ymarferion gyda’u cyfansoddwr.

O 1998 ymlaen, dechreuodd George gynnwys cerddoriaeth gwlad benodol, gan nodi pen-blwydd fel arfer. Mae hyn wedi galluogi cynulleidfaoedd Llanandras i groesawu cyfansoddwyr mor nodedig â Pēteris Vasks, Zita Bružaitė, Paweł Łukaszewski a Peter Sculthorpe. Yn yr Ŵyl gyntaf ym 1983, canwyd Let us Garlands Bring Finzi gan Brian Rayner Cook. Roedd yn addas, felly, y dylid dathlu’r unfed Gŵyl ar hugain, yn 2003, trwy gomisiynu A Garland for Presteigne gan ddeg cyfansoddwr a oedd wedi ymddangos yn ystod degawd cyntaf George.

Er gwaethaf pwysau ymarfer ac arwain dau neu dri chyngerdd cerddorfaol yn yr wythnos, roedd yn rhaid i George sicrhau bod cerddorion, cyfansoddwyr a beirniaid cerddoriaeth gwadd yn mwynhau eu hunain. Does dim dwywaith bod ei rinweddau personol yn sicrhau bod ymwelwyr yn cael amser cofiadwy yn Llanandras ac felly wedi gwella ei henw da fel gŵyl gyfeillgar ond heriol. Fel y nododd Michael Berkeley yn yr Ŵyl agoriadol, ‘rhaid i ni sefydlu Gŵyl Llanandras fel canolfan ragoriaeth yn y celfyddydau… gan beidio byth ag anghofio cynnwys cryn dipyn o hwyl – cynhwysyn hanfodol i unrhyw ymdrech.’

Yn ail ddegawd George wrth y llyw, cyflwynwyd cefnogaeth weinyddol, yn enwedig ar gyfer ceisiadau i ymddiriedolaethau. Hefyd, cododd gweinyddwyr arian i gynyddu prosiectau addysg ac allgymorth gyda’r nod o ddod â cherddoriaeth i’r rhai sydd leiaf abl i gael mynediad i gyngherddau Gŵyl Llanandras – yr henoed a phlant ysgol lleol. Roedd Creating Landscapes (2010) a Singing Histories (2012) yn dirnodau, gan ddod â cherddoriaeth glasurol fyw i ysgolion cynradd lleol, fel yn yr Ŵyl gyntaf. Yn ystod y degawd hwn, dan gadeiryddiaeth John Kendall, gwelwyd cryfhau strwythurau a pholisïau mewnol hefyd, mewn ymateb i ofynion rhoddwyr grantiau a Chomisiynwyr Elusennau, a chyda golwg ar gydnerthedd hirdymor yr Ŵyl.

Yn y cyfamser, lledodd ymwybyddiaeth o Ŵyl Llanandras trwy gychwyn cyngerdd siambr blynyddol yn Llundain o 2005 ymlaen. Mae cerddorion dethol yn perfformio rhaglen sy’n rhoi blas ar Ŵyl Llanandras. Yn ogystal, ers 2011, mae un o gyngherddau’r Ŵyl wedi cael ei pherfformio yng Nghaerdydd, Birmingham, Bryste a/neu Rydychen, gan estyn werthfawrogiad o nodau’r Ŵyl hon ymhellach.

Yn sgil awydd i gefnogi talent newydd, cychwynnwyd Cystadleuaeth Cyfansoddwyr yn 2010, a unodd wedyn â Rhaglen Gyfansoddwyr y Gymdeithas Ffilharmonig Frenhinol. Yn 2020 cyflwynwyd y rhaglen ‘Evolve’, lle mae gwaith cyfansoddwr ifanc yn cael sylw yn yr Ŵyl am bum mlynedd, a chomisiynir gweithiau newydd; Ninfea Cruttwell-Reade yw’r cyntaf. Yn 2022 estynnodd yr Ŵyl hyn gyda’i rhaglen ‘Emerge’, a’i chyfansoddwr ôl-raddedig cyntaf yw Sarah Frances Jenkins. Cafwydd arloesi pellach gyda chyflwyniad opera siambr yn 2013 – y tro hwnnw, Curlew River Britten a chomisiwn newydd Sally Beamish, Hagar in the Wilderness. Mae opera siambr neu theatr gerddorol bellach yn nodwedd flynyddol.

Yn ystod degawd diweddaraf George, mae wedi dod â’i brofiad sylweddol fel perfformiwr, rhaglennydd a chaffaelwr arian i hinsawdd ariannu sy’n crebachu’n gyson. Mae’r cyfnod hwn wedi gweld proses o ddistyllu sydd wedi arwain at Ŵyl Llanandras fwy dwys a ffrwythlon nag erioed. Mae’r Ŵyl yn dal i redeg o ddydd Iau tan ddydd Mawrth, fel y mae wedi gwneud ers 1997, ond erbyn hyn mae’n cynnwys opera, cerddoriaeth siambr, datganiadau, cyngherddau cerddorfaol a chorawl – gyda chanran uwch nag erioed o gerddoriaeth newydd (wedi’i chyd-gomisiynu fel arfer) yn ogystal â gweini’r Cymun. Ochr yn ochr â hyn mae rhaglen o sgyrsiau, teithiau cerdded, arddangosfeydd a ffilmiau. Y canlyniad yw y gall ymwelwyr nawr gymysgu eu cyfuniad Gŵyl eu hunain. Yn ystod yr un cyfnod mae’r Ŵyl wedi ennill ei henwebiad RPS cyntaf ers deuddeng mlynedd, a rhestr yn y deg gŵyl gerddoriaeth glasurol orau The Times. Yn 2017 cofnododd yr Ŵyl ei lefel uchaf erioed o werthiant tocynnau cyn yr Ŵyl.

Dangoswyd y broses hon o ddistyllu yn amlwg o ganlyniad i argyfwng Covid-19 2020. Arweiniodd yr anallu i gwrdd am berfformiadau at recordio’r Ŵyl, mewn sain a fideo, a rhyddhau cyngherddau’n ddyddiol yn ystod wythnos arferol yr Ŵyl, ar-lein, fel Llanandras Ddigidol. Cyfarfu’r gerddorfa i wneud ei recordiad cyntaf hefyd, CD a ryddhawyd yn 2021, o premières Llanandras. Mae’r amcanion o roi cyfleoedd perfformio (ar wahân i incwm) mawr eu hangen i gerddorion, chwarae gweithiau newydd gan gyfansoddwyr byw, a sicrhau y gallai cynulleidfaoedd brofi hanfod Gŵyl Llanandras (yn rhad ac am ddim) yn crynhoi ymrwymiad pawb sy’n gysylltiedig â’r ŵyl hon i wasanaeth cerddoriaeth.

Mae’r Ŵyl yn 40 oed, felly, yn wahanol mewn sawl ffordd i’w blwydydn gyntaf: mae’n fyrrach ac yn ddwysach ac i’r rhai sy’n mynychu llawer o’r pump ar hugain o ddigwyddiadau mewn chwe diwrnod, mae’n drochiad egnïol mewn cerddoriaeth ar lawer ffurf. Mae’r Ŵyl heddiw yn cyrraedd ymhellach nag erioed – i ysgolion a chartrefi gofal, mynd ar daith, cynnal cyngerdd yn Llundain, symud ar-lein a chyhoeddi CDs, ar wahân i ddarllediadau BBC Radio 3 yn achlysurol, fel yn ei blwyddyn gyntaf. Tu ôl i’r llenni, mae ei strwythurau mewnol wedi’u moderneiddio a’u cryfhau gyda golwg ar sefydlogrwydd a gwydnwch. Ran amlaf, gan gynnwys yn ei hamrediad ar draws cerddoriaeth, ffilm, barddoniaeth, drama, teithiau cerdded a chelf, ei lleoliadau, ei natur ddi-sigl a’i huchelgais, mae’r Ŵyl yn parhau’n gwbl gyfarwydd. Ers pedwar degawd, mae wedi aros yn gadarn i’w hathroniaeth graidd, sef gwasanaethu’r gerddoriaeth – cyfansoddwyr, perfformwyr a chynulleidfaoedd. Ac yn Ddeugain oed, gadewch i ni obeithio mai dyma’r dechrau yn unig.

© 2022, Catherine Beale – cyhoeddwyd gyntaf yn Llyfr Rhaglen Gŵyl Llanandras 2022