photo: Alex RamsayMwy am ein Dinas
Llanandras
Llanandras yw cyn dref sirol Sir Faesyfed ac ar y ffin rhwng Cymru a Lloegr. Wedi’i hamgylchynu gan gefn gwlad hardd, di-fefl, mae’n gymuned brysur a chysylltiedig ar Afon Llugwy, ar gornel tair sir Swydd Amwythig, Swydd Henffordd a Phowys. Wrth ddisgrifio Llanandras, dywedodd The Sunday Times: ‘Mae gan y gymuned ysbrydoledig yn y dref fechan hon ar ffin Cymru ddawn i gyflawni pethau’.
Mae’r dref yn cynnig amrywiaeth o leoedd i fwyta, yfed a siopa, llawer ohonynt yn cynnwys bwyd a nwyddau lleol wedi’u creu gan artistiaid a chrefftwyr lleol, ochr yn ochr â busnesau hen bethau ffasiynol.
Bydd y sawl sy’n archebu tocynnau am ddigwyddiadau’r Ŵyl yn derbyn manylion am ble i fwyta allan a gwybodaeth leol ddefnyddiol arall i wella eu hymweliad.
Gwybodaeth gyffredinol am y dref →
Cefn gwlad
Mae cefn gwlad yr ardal yn syfrdanol, ac yn gefndir hyfryd i strydoedd prysur y dref. Ychydig i’r gorllewin mae ardaloedd gwyllt Coedwig Maesyfed a Llwybr Clawdd Offa, sy’n dilyn llinell gwrthglawdd hynafol yr 8fed ganrif sy’n rhedeg hyd y ffin rhwng Cymru a Lloegr. Ewch ychydig i’r de-orllewin i archwilio siopau llyfrau swynol Y Gelli Gandryll, tra i’r dwyrain, gallwch chi flasu hyfrydwch coginio enwog Llwydlo. Tua awr o yrru i ffwrdd ger Rhaeadr, fe welwch y gadwyn anhygoel o gronfeydd dŵr ac argaeau ysblennydd Cwm Elan.
Cysylltiadau â sefydliadau cerdded a bywyd gwyllt lleol:
Teithiau cerdded lleol Llanandras →
Ymddiriedolaeth Natur Sir Faesyfed →
Ymddiriedolaeth Natur Swydd Henffordd →
Llwybr Clawdd Offa →
Prosiectau, Sefydliadau a Digwyddiadau Lleol
Mae Llanandras yn Dref Drawsnewid. Mae Trefi Trawsnewid yn fudiad cynyddol ar lawr gwlad, lle mae pobl mewn cymunedau lleol ledled y DU ac Iwerddon wedi dod at ei gilydd i baratoi ar gyfer dyfodol lle bydd gostyngiad dramatig mewn allyriadau carbon yn hanfodol.
Yn 2024, cafodd Llanandras a Norton eu cyhoeddi fel y gymuned ‘Awyr Dywyll’ swyddogol gyntaf ar dir mawr Cymru a Lloegr, ar ôl prosiect chwe mlynedd.
Mae grwpiau gwirfoddol ar waith sy’n ymwneud â phlannu blodau gwyllt a chennin Pedr, gan wneud a rhannu cyffeithiau i ariannu anghenion lleol.
Ynghyd â’r Ŵyl, mae Mid Border Arts a Sheep Music yn nodweddion diffiniol bywyd diwylliannol y dref, gan gynnal digwyddiadau drwy gydol y flwyddyn yn yr Ystafelloedd Cynnull ac yn yr Ysgubor Gymunedol ar Went’s Meadow.
Mid Border Arts →
Sheep Music →
Lleoedd i ymweld â nhw yn Llanandras a’r cylch
Llety’r Barnwr
Yn enillydd nifer o wobrau cenedlaethol, mae’r amgueddfa hon yng nghanol y dref wedi cael ei galw’n ‘ddogfen gymdeithasol hynod ddiddorol – goroesiad anhygoel’, ‘y goroeswr mwyaf rhyfeddol o holl adeiladau llys y DU’ a ‘gosod model ar gyfer cadwraeth’. Ymhlith ei ymddangosiadau niferus ar deledu Cymraeg a Saesneg, fe’i gwelwyd yng nghyfres aruthrol BBC2 ‘Simon Schama’s History of Britain’.
Llety’r Barnwr →
Ymddiriedolaeth Sidney Nolan yn The Rodd
Ychydig y tu allan i Lanandras, mae The Rodd yn dŷ a gardd hardd o’r 17eg ganrif a oedd unwaith yn gartref i’r artist enwog o Awstralia, Syr Sidney Nolan. Heddiw, mae Ymddiriedolaeth Sidney Nolan yn parhau â’i etifeddiaeth, wedi’i hyrwyddo gan ei ymrwymiad gydol oes i arbrofi, arloesi, creadigrwydd yn y celfyddydau yn ogystal â’i gariad at yr amgylchedd. Mae’r Ymddiriedolaeth yn cadw casgliad sylweddol o’i waith celf a’i archifau helaeth, gan sicrhau bod ei weledigaeth ryfeddol yn parhau.
Gall ymwelwyr archwilio arddangosfeydd o’r radd flaenaf, treiddio’n ddyfnach i fywyd a gwaith Nolan, archwilio Rodd Court ac ymlacio yn y gerddi.
Ymddiriedolaeth Sidney Nolan yn The Rodd →
Canolfan Clawdd Offa, Tref-y-clawdd
Bydd tro bach ar droed neu mewn car dros y bryniau yn mynd â chi ar hyd llinell y Clawdd enwog i Ganolfan Clawdd Offa, lle gallwch ddarganfod ei hanes a’i fywyd gwyllt toreithiog wrth gynllunio teithiau cerdded ac anturiaethau pellach.